امام صادق(علیه السلام) از رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) نقل کرده که به اصحاب فرمودند: چگونه خواهید بود در زمانی که زنان شما فاسد و جوانانتان فاسق می گردند ولی شما امر به معروف و نهی از منکر نمی کنید؟ پس به آن حضرت عرض شد: یا رسول الله! آیا چنین زمانی خواهد آمد؟ فرمود: بلی، و بدتر از این چگونه خواهید بود زمانی که امر به منکر و نهی از معروف بکنید؟ عرض شد: یا رسول الله! آیا چنین زمانی هم خواهد آمد؟ فرمود: بله، و بالاتر از آن! چگونه خواهید بود، زمانی که امور معروف منکر و امور منکر معروف شناخته خواهند شد.
 
رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) می فرمود: زمانی که امت من امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنند ( به عهده همدیگر بگذارند) آماده عذاب الهی باشند.
 
و همچنین پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله و سلم)می فرماید: وضع امت من خوب خواهد بود تا هنگامی که امر به معروف و نهی از منکر نمایند و در بر و تقوا تعاون و همکاری کنند، اگر چنین نباشند خدای متعال برکاتش را از آنها می گیرد و بعضی را بر بعضی دیگر مسلط می گرداند و در چنین زمانی نه در زمین یار و یاوری دارند و نه در آسمان.
 
اکنون چند سؤال دیگر مطرح می شود:
آیا وضع کنونی مسلمانان همین گونه نیست که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله و سلم)از آن نگران بودند؟
چه کسانی در این باره کوتاهی کردند که اوضاع چنین رقم خورد؟
چه کسانی باید درباره اهمیت امر به معروف و نهی از منکر به مردم آگاهی صحیح می دادند؟
چه کسانی باید در امر به معروف و نهی از منکر عملا پیش قدم می شدند و دیگران را بدین سوی هدایت می کردند؟
 
امر به معروف و نهی از منکر یکی از احکام مهم و ضروری اسلام است، فقها و علمای دین در تدریس این فریضه بزرگ و تبیین و توضیح فروع آن چه اندازه سعی کردند؟ 
 
چند تن از فقها موضوع درس خارج خود را امر به معروف و نهی از منکر قرار داده اند؟ بی تردید، برخی علما و امامان جمعه گاهی مردم را به امر به معروف و نهی از منکر دعوت می کنند، ولی چند تن از آنان خود عملا وارد میدان می شوند و به بیان جزئیات آن می پردازند؟ چه تعداد کتاب در باره امر به معروف و نهی از منکر داریم و شمارگان آنها چند نسخه است؟
 
دستگاه قضایی و نیروی انتظامی که یکی از وظایف مهمشان نهی از منکرات است، چقدر در این زمینه فعالند؟ دولت که باید در تأمین بودجه به آنها کمک کند، چه اندازه به این امور توجه دارد؟ وزارت ارشاد و صدا و سیما چقدر به معرفی مصداق معروف‌ها و منکرها و منافع و مضار آنها توجه دارند؟
 
آیا برخی فیلم ها و سریال های صدا و سیما، خود از مصادیق ترویج منکرات نیست؟ آیا بینندگان وظیفه ندارند از آنها انتقاد سازنده کنند؟ و در این صورت آیا صدایشان به جایی می رسد؟ آیا علمای دین، در رده های مختلف، و دولت مردان در مناصب گوناگون که برای سایر مردم اسوه اند، در عمل به معروف ها و ترک منکرات، تا چه اندازه تقید دارند؟ و در صورت تخلف چقدر انتقادپذیرند؟ و در صورت انتقاد مسئولان، رسانه ها چقدر حاضرند در نشر انتقادهای آنها همکاری کنند؟
 
آیا به حکومت رسیدن و ادامه آن به عنوان یک اصل مسلم پذیرفته نشده که برای رسیدن به آن ارتکاب هر منکری را تجویز یا توجیه نمایند؟ آیا بیت المال بر طبق ضوابط شرعی به مصرف میرسد؟ آیا منکرات در بعضی امور جزئی؛ مانند بدحجابی برخی بانوان، و کلاس های درس مشترک دانشجویان پسر و دختر... محدود نشده است؟
 
مگر وجود امر به معروف و نهی از منکر در حدی نبوده که امام حسین بدان منظور به کربلا رفت و در تعقیب این هدف بزرگ جان خود و فرزندان و گروهی از اصحاب با وفایش را فدا کرد؟ چرا هدف مقدس امام حسین در این قیام خونین، حتی در میان شیعیان به خوبی دنبال نشد و مسیر دیگری پیش گرفت؟
 
با توجه به آنچه اشاره شد، اکنون این سؤال مهم و سرنوشت ساز مطرح می شود، که آیا مسئله امر به معروف و نهی از منکر با آن همه تأکیدهای قرآنی و روایی، به صورت یک فریضه فراموش شده و مظلوم در نیامده است؟ اگر چنین است طبعة آثار و عواقب بد آن را نیز خواهیم دید، چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمه اطهار(علیهم السلام) از آنها خبر داده اند.
 

[وظیفه ما چیست؟]

به راستی اکنون وظیفه ما در این زمینه چیست؟ در پاسخ باید گفت که تنها راه حل این مشکل عزم جدی بر احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر به صورت همگانی است و نیاز به کوشش جدی دارد. مسئولان رده های مختلف نظام باید در این امر جدی و فعال باشند. توفیق در این امر مهم نیاز برنامه ریزی دقیق و حساب شده به وسیله کارشناسان و خیراندیشان آشنا با فرهنگ اسلام و همکاری علمای دین شناس و اصحاب رسانه های عمومی به ویژه صدا و سیما و دیگر وسایل ارتباط جمعی است. از جمله می توان به امور زیر اشاره کرد:
 
١. شناخت و معرفی مصادیق معروف ها و منکرها در امور اخلاقی و فقهی؛
 
٢. درجه بندی معروف ها و منکرها از جهت اهمیت و تقدم و تأخر هر یک در موارد تزاحم؛
 
٣. توضیح شیوه های امر به معروف و نهی از منکر و مناسب ترین هریک در موارد مختلف؛
 
۴. بیان مراتب امر به معروف و نهی از منکر و جایگاه هر یک از آنها؛
 
 ۵. معرفی بهترین شیوه در برخورد با مرتکبین منکرات؛
 
 ۶. تعیین بهترین شیوه در تشویق نیکوکاران؛
 
 ۷. آشنایی با مسائل فقهی مربوط به معروفها و منکرات؛
 
 ۸. تبیین وظایف هر یک از نهادها در امر به معروف و نهی از منکر؛
 
9. تشریح وظیفه دولت، مجلس و دستگاه قضایی و انتظامی؛
 
 ۱۰. بیان وظیفه و نقش صدا و سیما و دیگر اصحاب رسانه های جمعی.
 
دانستن این موارد کسانی که به احیای امر به معروف و نهی از منکر می اندیشند و تحقق صحیح و کامل آن را امری ضروری می دانند، لازم است.
 
منبع: مهم ترین واجب فراموش شده: امر به معروف و نهی از منکر، آیة الله ابراهیم امینی،صص17-13، مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)،قم، چاپ دوم، ۱۳۹۲